Islamitisch bankieren: Nederland laat kansen liggen

Bankieren in lijn met Sharia

Nederland kent een moslimgemeenschap van ongeveer één miljoen mensen. De ruime aandacht in de media gaat vooral naar de integratie problematiek van deze gemeenschap, maar veel minder over de potentiële bijdrage die zij kan leveren aan onze economie. Hiermee doen we alle groepen in de samenleving ernstig en onnodig tekort. Een noodzakelijke voorwaarde voor een goede integratie is een volwaardige deelname aan het economisch verkeer. Goed onderwijs helpt daar uiteraard bij, maar dat is niet het enige dat hierin behulpzaam kan zijn. Een groot deel van de moslimgemeenschap hecht erg aan het zakendoen op een manier die in overeenstemming is met hun geloofsovertuiging, dat wil zeggen “Sharia compliant”. De manier waarop financiële transacties juridisch en fiscaal beoordeeld worden maakt dat echter lastig. De Sharia verbiedt moslims om contracten aan te gaan waar het betalen en/of ontvangen van rente wordt opgenomen. Moslims die een huis willen kopen met een hypotheek of die financiering nodig hebben om een bedrijf te starten kunnen dus geen gebruik maken van de renteaftrek van hun inkomen of bedrijfswinst voor belasting, als ze zich aan hun religieuze regels willen houden. De nadelige belastingbehandeling van Sharia compliant financiering leidt ertoe dat het huizenbezit en ondernemerschap van moslims onnodig beperkt worden en dat ze hun bezittingen vooral in het buitenland opbouwen. Dit is in de eerste plaats nadelig voor de moslimgemeenschap zelf, maar ook voor de autochtone gemeenschap vanwege de gemiste bevordering van de werkgelegenheid, belastingopbrengsten uit de extra economische activiteit van de moslims en de terugdringing van de integratieproblematiek.

Lichtend Brits voorbeeld

Dat het ook anders kan, bewijst het Verenigd Koninkrijk. Daar is inmiddels een sterk groeiende markt ontstaan van Sharia-compliant financieringsdiensten. Om een indruk te geven: in het V.K. waren in 2015 al meer dan twintig banken die Sharia-compliant diensten aanboden. Vijf van deze twintig banken zijn volledig Sharia compliant en hebben een vermogen van circa $3,6 miljard. Door één enkele instelling werden er toen al meer dan 6500 huizen gefinancierd voor een bedrag van meer dan $800 miljoen. Dat er behoefte is aan Sharia-compliant financiële producten is dus helder, en als het mogelijk is om deze financiële producten in het V.K. te creëren, dan zou dat toch ook in Nederland moeten kunnen? Waar een wil is, is een weg: wanneer ons fiscaal-juridische systeem er niet op is ingericht, dan moeten we het aanpassen in plaats van te blijven hangen in een perceptie van onmogelijkheden.

Hoe het wel kan

Ter illustratie geven we een concreet voorbeeld. Aangezien de Sharia rentebetaling verbiedt, kan de aankoop van een huis niet plaatsvinden met een traditionele lening. Een alternatief zou dan het volgende zijn. De koper belooft het huis over te kopen van de bank die dit koopt en tijdelijk in bezit neemt tot de overdracht aan de koper. In plaats van rente rekent de bank een winstopslag op het aankoopbedrag. De koper betaalt over de looptijd van de hypotheek het aankoopbedrag plus de winstopslag terug aan de bank. De winstopslag neemt dus de plaats in van de rente op een “conventionele” hypotheek. Het ligt daarom ook voor de hand om toe te staan dat de, zeg maandelijkse, terugbetaling van de winstopslag kan worden afgetrokken van het belastbare inkomen, om zodoende te voorkomen dat de uiteindelijke eigenaar van het huis in een nadelige positie komt vergeleken met een eigenaar via een conventionele hypotheek. Een andere complicatie van deze constructie is de overdrachtsbelasting voor de bank als die de woning tijdelijk in bezit neemt. In het geval van het aangaan van een Sharia-compliant financieringsconstructie zou hiervoor dan expliciet een uitzondering kunnen worden gemaakt. In het Verenigd Koninkrijk erkent de wet het Sharia-compliant contract en is dit aspect dus geregeld.

Waar een wil is….

Nederland doet zichzelf te kort met een ongelijke juridisch-fiscale behandeling van Sharia-compliant financiële producten ten opzichte van de gangbare financiële producten. Hiermee wordt het economisch potentieel van een substantieel deel van onze bevolking onvoldoende benut. Ongetwijfeld zullen er juridisch-fiscale obstakels zijn bij het gelijktrekken van de behandeling. Maar als we in staat zijn ingewikkelde technologische uitvindingen te doen, dan moeten we dit probleem toch ook kunnen oplossen? Dit laat de praktijk in het V.K. duidelijk zien. Waar een wil is, is een weg.