Strengere kapitaalregels Bazel zorgen voor spagaat DNB

DNB tegen nieuwe Bazel-regels

Op maandag 8 februari heeft De Nederlandse Bank (DNB) een seminar georganiseerd over het Europees bankentoezicht. Daarbij heeft zij zich verzet tegen de mogelijke nieuwe toezichtregels zoals die zijn voorgesteld door het Bazels Comité, omdat die voor banken met veel Nederlandse hypotheken duur uitpakken. Volgens DNB moet voorkomen worden dat de nieuwe regelgeving een rem vormt op kredietverlening (FD, 2016). Dit is verrassend, omdat DNB eerder juist voor regels heeft gepleit die hypotheekverstrekking van banken beperken.

Met de nieuwe toezichtregels wordt gedoeld op de door het Bazels Comité voorgestelde revisie van de methode om te bepalen hoeveel kapitaal banken moeten aanhouden (BIS, 2015). Momenteel is de hoeveelheid kapitaal die banken moeten aanhouden voor woninghypotheken een vast percentage van 35%. In de voorgestelde revisie zou dat percentage variëren van 25% tot 100%, afhankelijk van onder meer de waarde van de hypotheek ten opzichte van de woning. Dit laatste wordt ook wel de Loan-To-Value genoemd, de LTV-ratio.

Maar waarom?

De nieuwe methode zou er voor moeten zorgen dat kapitaalvereisten beter worden afgestemd op de risico’s die aan het verstrekken van hypotheken met een hoge LTV-ratio – in Nederland ook wel top-hypotheken genoemd ­­­- verbonden zijn. Hier lijkt alle reden toe. Hoge LTV-ratio’s vormen een risico voor de financiële stabiliteit, omdat zij zowel hypotheeknemers als hypotheekgevers gevoelig maken voor schommelingen van huizenprijzen. Bij een hoge LTV-ratio is de kans groter dat de waarde van de woning onder het geleende bedrag uitkomt. Als de hypotheeknemer de maandelijkse termijn niet meer kan opbrengen leidt de bank verlies, omdat de waarde van het onderpand onvoldoende is om de schuld af te dekken. DNB heeft eerder, bij monde van Jan Sijbrand, gepleit voor het verder verlagen van de maximale toegestane LTV-ratio in Nederland van 100% naar 90% (FD, 2015).

In de nieuwe Bazel-voorstellen zouden banken meer kapitaal aan moeten houden voor hypotheken met een hoge LTV-ratio. De gemiddelde LTV-ratio in Nederland is hoog in vergelijking met andere Europese landen, en daarom pakt het voorstel negatief uit voor Nederlandse banken. Zij moeten meer kapitaal aanhouden, wat hogere kosten met zich meebrengt. Dit leidt er mogelijk toe dat de banken minder hypotheken aanbieden, wat nadelig is voor de economische groei.

Gevolgen voor kredietverlening

De reductie in kredietverlening zal zich waarschijnlijk beperken tot een transitiefase. Uit onderzoek van de Bank of England (Bridges et al. 2014) is gebleken dat banken in het Verenigd Koninkrijk als gevolg van een verhoging van de kapitaalvereisten met 1%-punt in ongeveer een jaar tijd buffers aanvullen. Zij trekken extra financiering aan en beperken kredietverlening om buffers naar een hoger niveau te brengen. Kredietverlening keert echter binnen ongeveer drie jaar terug naar het oorspronkelijke niveau. Hogere kapitaalvereisten brengen daarnaast maatschappelijke baten met zich mee, waaronder een afname van de kans op systeemcrises (Bijlsma en Zwart, 2010). Mogelijk leiden deze kosten tot een afname van kredietverlening, maar die is naar verwachting dus tijdelijk.

Raadselen

Het is de vraag waarom DNB zich nu verzet tegen het voorstel van het Bazels Comité. De gewijzigde risicoweging voor hypotheken geeft banken een financiële prikkel de LTV-ratio van te verstrekken hypotheken terug te dringen. Dit is in lijn met haar eerdere zorgen over het risico van hoge LTV’s voor de financiële stabiliteit, en met haar voorstel de LTV-limiet te verlagen.

Hier manifesteert zich de bekende afruil tussen financiële stabiliteit en economische groei. De zorg om economische groei gaat indirect via de kosten van banken en zou zeker met de hoge concurrentie op de hypotheekmarkt wel eens mee kunnen vallen. Het effect op economische groei zal echter, indien het al aanwezig is, beperkt blijven tot een overgangsfase. Dit is een kleine kostprijs voor hogere financiële stabiliteit.

Referenties:

Bridges,J., D. Gregory, M. Nielsen, S. Pezzini, A. Radia en M. Spaltro (2014). The impact of capital requirements on bank lending. Bank of England, Working Paper No. 486, Londen.

Bank for International Settlements (2015). Revisions to the Standardised Approach for credit risk – second consultative document, Bazel.

Bijlsma, M. en G. Zwart, (2010). Zijn strengere kapitaaleisen kostbaar? CPB Document 215, Den Haag.

Financieele Dagblad (2015). DNB: lagere hypotheek lokt concurrenten, 18 juni 2015.

Financieele Dagblad (2016). DNB in verzet tegen hogere kapitaalbuffer bank, 9 februari 2016.