Draghi maakt einde aan scholenstrijd centrale banken

Steady hand

Met het besluit grootschalig staatsobligaties op te kopen is eens te meer duidelijk dat de economische crisis een ware beleidsrevolutie teweeg heeft gebracht bij de ECB. Direct na het omvallen van Lehman Brothers hadden de expansionistische ingrepen nog het karakter van noodmaatregelen. Zo was het beschikbaar stellen van onbeperkte liquiditeit aan de banken een maatregel om de geldmarkt, het doorgeefluik voor het monetaire beleid, weer aan de praat te krijgen. Maar nadien heeft de ECB maatregelen genomen die haaks staan op het 'steady hand'- beleid van de eerste ECB-president, Wim Duisenberg.

Tijdens de vorige recessie, na het knappen van de internetbubble in 2000, was de ECB, onder leiding van Duisenberg nog zeer terughoudend met het verlagen van de rente. Terwijl de Amerikaanse centrale bank de rente de rente in pijlsnel tempo omlaag bracht van 6,5% naar 1%, wachtten de beleidsmakers in Frankfurt tot mei 2001 en werd de nominale rente in een paar stappen rente ‘slechts’ gehalveerd tot 2%. De daling van de reële rente was daardoor beperkt, geheel in overeenstemming met het idee van de ‘steady hand’. Dit terughoudende beleid kwam voort uit de Duitse monetaire cultuur welke zeer sceptisch staat tegenover de mogelijkheid om de conjunctuur met de rente bij te kunnen sturen. Renteverlagingen werken vaak pas door in de reële economie als die al uit zichzelf is hersteld, zodat ze slechts tot oververhitting en inflatie leiden, zo schrijft deze school voor. Een school die bij de ECB streng werd bewaakt door de monetaristische bovenmeester, Otmar Issing.

Activistisch

Hoe anders reageerde de ECB op de huidige recessie. Een maand na het omvallen van Lehman Brothers verlaagde de ECB de rente voor de eerste maal, gevolgd door een reeks van stappen met het huidige historische nultarief als resultaat . De huidige ECB bestuurders hebben blijkbaar meer vertrouwen in het rente- instrument dan hun voorgangers .

Dat het beleid zich steeds meer losmaakt van de Duitse school werd te meer duidelijk toen Bundesbankpresident Axel Weber en de ECB- hoofdeconoom, Jurgen Stark in 2011 opstapten. Zij konden de aankondiging dat de ECB eventueel staatsobligaties zou gaan opkopen niet verenigen met hun principes, ook al was er sprake van sterilisatie zodat de geldkraan niet werd opengezet. De befaamde speech van de huidige ECB- president Dragi waarin hij aangaf ‘alles’ te zullen doen om de euro te redden viel eveneens slechts bij de Duitsers omdat ook dit de prikkel weg zou nemen om de economieën te hervormen.

Het besluit van afgelopen donderdag werd evenmin gesteund door de Bundesbank, maar Draghi trekt zich weinig van aan van de bezwaren van Duitsland en enkele andere landen waaronder Nederland. Hij weet zich gesteund door de meerderheid van centrale banken in de ECB- raad.

Nu ook het Duitse taboe van geld bijdrukken doorbroken is, verschilt het ECB beleid niet veel meer van dat van de Amerikaanse, Britse en Japanse centrale banken die eerder al de geldkraan opendraaiden. Zeker nu deflatie op de loer ligt, is het goed dat de ECB zich heeft losgemaakt van de Duitse inflatiefobie en een meer activistische houding heeft ontwikkeld. Maar dat betekent niet dat alle heil voortaan verwacht mag worden van het monetaire beleid. Zonder economische hervormingen door regeringen en budgettaire stimulansen waar mogelijk zal de Eurozone niet uit het slop geraken.