Parlement stemt in met ongeloofwaardig Europees noodfonds

Halfhartige besluitvorming

Het Europese noodfonds (ESM) waar vorige week het Nederlandse parlement mee instemde lijdt aan dezelfde schizofrenie waar vele Europese instituties aan lijden. Die instituties moeten immers landen tevreden stellen die het nog nooit met elkaar eens zijn geweest over waar Europa naar toe moet (naar een federaal Europa of naar een Europa van soevereine staten, alleen maar bijeen gehouden door een gezamenlijke munt). En dus wordt het ESM de macht gegeven om in probleemlanden orde op zaken te stellen, maar toch ook weer niet. Dus kunnen alle betrokken landen hun zegje doen in de besluitvorming binnen het ESM, maar toch ook weer niet. Door deze schizofrenie kritiekloos te aanvaarden heeft het parlement zichzelf de kans ontnomen om een eigen bijdrage te leveren aan de koers van Europa.

Ongeloofwaardige strengheid

Het fonds moet landen in nood helpen met goedkope leningen die gedekt worden door garanties van met name de sterke eurolanden, zoals Duitsland en Nederland. Het fonds geeft de leningen alleen maar onder strenge voorwaarden, zo merkte de meerderheid van het parlement tijdens het Kamerdebat instemmend op. Die strengheid is echter niet geloofwaardig, zolang de redding van de euro voorop staat. In de eurozone wordt handhaving van de euro als de enig mogelijke optie gezien en het parlement gaat daar kritiekloos in mee. De landen in nood weten dat natuurlijk ook. Zij weten ook dat de euro zal vallen als de hulp aan hen gestaakt wordt en dat alle hulp die al gegeven is dan in feite voor niets is geweest. Die ‘investering’ in de probleemlanden zullen de donorlanden niet graag in rook zien opgaan. Dat geeft de probleemlanden een sterke troefkaart. Die landen zullen immers weer geholpen worden, ook als ze helemaal hun best niet gedaan hebben. De effectiefste mogelijkheid om de probleemlanden te dwingen, zou zijn door ze onder curatele te stellen. Het CDA noemde die mogelijkheid in het Kamerdebat, maar de woordvoerder zei er direct bij dat daar in Europa geen draagvlak voor is. Daarmee wordt de effectiviteit van het fonds in de waagschaal gelegd.

Waarom instemmen?

De parlementaire goedkeuring ging om een Nederlandse directe bijdrage van ongeveer 5 miljard euro en een garantiestelling van 35 miljard euro. Het parlement wilde daarnaast vooral zeker stellen dat het Nederlandse parlement haar goedkeuring moet geven voordat meer Nederlands geld naar het noodfonds gaat. Voor de Nederlandse burger is die zekerheid allerminst een geruststelling. Het parlement stemt in meerderheid immers nu al in met de instelling van een noodfonds, waarvan de effectiviteit niet gegarandeerd is. Waarom zou bij een verhoging van het kapitaal voor het noodfonds de oordeelsvorming door het parlement beter zijn?

De meerderheid van de Kamer was ook erg blij dat er op EU-niveau unanimiteit moet zijn over de besluiten van het noodfonds. Het is de bekende dode mus: in de Raad van Ministers waar de besluitvorming plaats vindt, zijn het immers de grote landen, Duitsland en Frankrijk, die de dienst uitmaken. Nederland volgt wat deze landen besloten hebben en dat doen de andere ‘kleintjes’ ook. Dat is al 10 jaar zo in de besluitvorming over de eurozone en er is weinig reden aan te nemen dat dit bij de huidige vormgeving van de instituties gaat veranderen.

Kritiekloos links

Het meest teleurstellend in het debat over het ESM was de opstelling van de PvdA. De woordvoerder voor die partij, Ronald Plasterk, steunde het ESM kritiekloos en zong diverse malen het oude gouvernementele liedje dat het onverantwoord was het fonds niet te steunen. De PvdA-leider, Diederik Samson, leek een maand geleden nog op de goede weg met het ter discussie stellen van de geijkte Europese normen. Hij leek te willen zeggen dat we eerst moeten gaan nadenken waar we met de EU heen willen voor we kortzichtige maatregelen gaan invoeren. Zijn ‘secondant’ Ronald Plasterk heeft die kritische toon al weer laten varen en gaat weer over op de ‘oude’ blind pro-Europese houding van de voormalige leider Job Cohen. We zullen op 12 september zien wat het rendement is van deze slaafse pro-Europa houding.

* Dit artikel is in gewijzigde vorm verschenen in De Volkskrant, 2 juni 2012.

Bron foto: Flickr