Eurobonds alleen met een échte eurominister van financiën

De nieuwe Franse president François Hollande heeft de eurobonds opnieuw op de agenda geplaatst. Zo'n bundeling van de staatsschulden van de EU-lidstaten maakt alleen kans als die niet alleen wordt voorafgegaan door glasharde afspraken over de handhaving van de budgettaire discipline onder lidstaten, maar ook vergezeld gaat van een versterkt economisch bestuur in de EU.

Afgelopen twee jaar zijn Ierland, Griekenland en Portugal, maar ook Italië en Spanje, op de financiële markten zwaar gestraft voor de staat waarin hun overheidsfinanciën verkeert. Ierland, Griekenland en Portugal zijn te hulp geschoten met een noodfonds (EFSF, binnenkort opgevolgd door het ESM), maar daarmee is de dreiging die over de hele eurozone hangt niet weggenomen. Sterker nog, de vrees bestaat dat het combineerde noodfonds van € 700 mrd (EFSF/ESM) onvoldoende capaciteit heeft om Spanje, Italië en eventueel Frankrijk uit de wind te houden.

Met eurobonds worden nationale overheidsbudgetten Europees gefinancierd en nationale staatsobligaties (gedeeltelijk) afgeschaft. Eurobonds kunnen de stabiliteit van de eurozone op de langere termijn waarborgen. Voor de invoering zijn vele voorstellen gedaan, waarbij het ene verder gaat dan het andere. Ze bieden allemaal een aantal voordelen, zoals een liquiditeitspremie die door de dan diepere Europese kapitaalmarkt zal ontstaan. Gemene deler is dat de obligaties centraal worden uitgegeven en het opgehaalde geld naar rato aan de verschillende lidstaten wordt toegekend, tegen een tarief dat de staat van de overheidsfinanciën van dat land weerspiegelt. Voor die verdeling moet een onafhankelijk agentschap worden opgericht. Een ander voordeel is dat landen die in de problemen geraken niet meer zijn overgeleverd aan de soms wel zeer grillige markten.

Maar er zijn ook enkele belangrijke nadelen. De gebrekkige mogelijkheden die de EU nu heeft om begrotingsdiscipline af te dwingen, zijn geen goede basis voor een uitbreiding van de onderlinge afhankelijkheid. Het komt er telkens toch op neer dat de sterke landen de kolen uit het vuur halen voor de zwakkere.

Financieel sterkere naties, zoals Duitsland, Finland en Nederland, zullen alleen te overtuigen zijn door eurobonds te koppelen aan een versterkt economisch bestuur, onder leiding van een Europese minister van Financiën, zoals onlangs voormalig ECB-president Jean-Claude Trichet al bepleitte. Zo wordt gegarandeerd dat het bepalen van automatische budgettaire sancties onafhankelijk, geloofwaardig en effectief kan plaatsvinden.

* Dit artikel verscheen eerder in het Financieele Dagblad van 1 juni 2012.